afb. 23-27 oktober 1944
Deze week herdenken we de bevrijding van 's-Hertogenbosch in oktober 1944. Daarna waren we 'vrij'. Toch krijg ik weleens te horen „Hoe kan dat nu, want daarna is die-en-die toch aan oorlogsverwondingen overleden?” Inderdaad, de stad was bevrijd, evenals Bokhoven, Engelen en Empel. Maar aan de overzijde van de Maas bevonden zich nog steeds - tot mei 1945 - de Duitsers. Van oktober 1944 tot mei 1945 werden er zeer regelmatig granaten afgeschoten vanaf de andere zijde van de Maas naar het bevrijde zuiden. Bokhoven en vooral Empel heeft daar veel van te lijden gehad. Vele huizen werden verwoest.
Bokhoven was gedurende die periode geheel verlaten, de inwoners waren naar het veiliger Vlijmen getrokken. In mei 1950 werden er daarom een aantal noodboerderijen en noodwoningen geplaatst om de bewoners onderdak te kunnen bieden. De middeleeuwse kerk zou enkele jaren later gerestaureerd worden.
Empel, eveneens op de dijk langs de Maas gelegen, kwam in oktober 1944 in de vuurlinie te liggen. Op Crevecouer lagen de Duitsers en vanuit het oosten rukten de Engelsen op. Ruim 350 inwoners van Empel vluchtten de Maas over en konden pas in mei 1945 terugkeren. Zij troffen er een totaal verwoest dorp aan: slechts enkele huizen hadden de ramp doorstaan. De kerk en de school waren geheel verwoest, het gemeentehuis grotendeels. Herbouw op dezelfde plek was niet mogelijk: nieuwbouw op de dijk was niet meer toegestaan. Daarom verrees er in de polder een 'nieuw' Empel, 'op het Slot' zoals dat toen genoemd werd. In 1949 bouwde pastoor Claassen er zijn nieuwe kerk. De gemeenteraad vergaderde er eerst in het parochiehuis, want het oude gemeentehuis was inmiddels geheel gesloopt. Herstelling paste niet in de dorpsverplaatsingsplannen. Oud-Empel, aan de Maas gelegen, kende sedertdien nog slechts een aantal woningen.
's-Hertogenbosch zelf was verder van de Maas verwijderd. Maar toch richtten granaten die door de Duitsers naar de Hertogstad werden afgeschoten schade aan en verloren Bosschenaren er het leven door. Bij haar eerste bezoek aan het bevrijde 's-Hertogenbosch had koningin Wilhelmina juist de stad verlaten, toen Duitse granaten op de Markt neerkwamen.
|
1954 |
J.P.W.A. SmitsHerinnering aan de bevrijding van 's-Hertogenbosch op 27 october 1944De Brabantse Leeuw 3 (1954) 161-162 |
|
1991 |
Henny MolhuysenVerhalen en legenden : Na de bevrijdingBrabants Dagblad donderdag 24 oktober 1991 |
|
2008 |
RedactieBevrijding van Den BoschBrabants Dagblad vrijdag 17 oktober 2008 (foto) |
|
2012 |
RedactieBossche bevrijder Farrington overledenBrabants Dagblad donderdag 15 november 2012 | 28 |
|
2013 |
Den Bosch na 69 jaar weer bevrijdMet geweergeknetter en rook werd Den Bosch gisteren nog een keer bevrijd. Nu als spel.
Petra Dircks | Brabants Dagblad maandag 28 oktober 2013 | 10-11
|
|
2015 |
Anonieme zusterVerslag over de bevrijding in 1944 van onze stad en wat vooraf ging (deel 1)Bossche Kringen 1 (2015) 10-15 |
|
2015 |
Anonieme zusterVerslag over de bevrijding in 1944 van onze stad en wat vooraf ging (deel 2)Bossche Kringen 2 (2015) 20-25 |
|
2019 |
Hoe een vlammetje uit Wales ogen opent: ‘We will remember them’Na ruim 600 kilometer fietsen haalde een team uit Den Bosch het bevrijdingsvuur op in Wales.
Bertjan Kers | Brabants Dagblad maandag 8 april 2019 | Regio 15
|
|
2019 |
Wales is trots op bevrijding Den BoschIn het hoofdkwartier van de 160ste Brigade van The Royal Welsh houden strijdkrachten uit Wales de herinnering aan de bevrijding van Den Bosch levend.
Bertjan Kers | Brabants Dagblad donderdag 11 april 2019 | Regio 1-3
|
|
2019 |
Mazzel was het, niks manhaftigheidBroekies zijn Peter Davies en Tony Pengelly nog als ze in de zomer van 1944 de oversteek maken naar de stranden van Noordwest-Frankrijk. Zij bereikten Den Bosch wél en doen in hun Wales hun verhaal. Maar alsjeblieft: noem de bevrijders geen helden. „In Normandië kwam ik erachter dat je vooral geluk moet hebben.”
Bertjan Kers | Brabants Dagblad maandag 22 juli 2019 | Regio 16-17
|
|
2019 |
Johan StrangBevrijding: Ad van ZandvlietBossche Kringen 6 (2019) 12-13 |
|
2019 |
Nik de VriesBevrijding: Jacqueline LamersBossche Kringen 6 (2019) 16-17 |
|
2019 |
Jan KorstenWim Assmann: Het verhaal van een dagboekBossche Kringen 6 (2019) 30-31 |
|
2019 |
Nik de VriesBevrijding: Resy RabouBossche Kringen 6 (2019) 42-43 |
|
2019 |
Nik de VriesBevrijding: Jan GrefkensBossche Kringen 6 (2019) 51 |
|
2019 |
Nik de VriesBevrijding: Jos van ZantvlietBossche Kringen 6 (2019) 54-55 |